“W kamienicy mieszczańskiej – Codzienność i odświętność”.
Muzeum Historii Katowic, salon w mieszkaniu zamożnego mieszczaństwa.
Na zdjęciu – żardiniera architektoniczna. Fot. Marta Kieszniewska.
Pozują: Magdalena Niewiadomska – autorka blogu (z lewej) oraz Hanna Baron – autorka blogu “Za staryj piyrwy”.
Sesję zdjęciową wykonano 19 listopada 2012 roku w MHK, dzięki uprzejmości pani Marii Krysiak – kierownik Działu Sztuki.
Jesteśmy ponownie w Muzeum Historii Katowic, tym razem w centrum miasta, przy ulicy Szafranka 9. Muzeum znajduje się w starej kamienicy czynszowej, i zajmuje 3 piętra oraz parter.
1 piętro – na nim znajduje się ekspozycja 2 wnętrz mieszczańskich: mieszczaństwa zamożnego, pt. “W kamienicy mieszczanskiej – Codziennośc i odświętność”, oraz mieszczanstwa średniozamożnego: “W kamienicy mieszczańskiej – U sąsiadów na pokojach i w kuchni”.
2 piętro – przeznaczone jest na, znakomite zresztą zazwyczaj, wystawy czasowe;
3 piętro – na nim mieści się ekspozycja dotycząca historii Katowic właśnie, pt. “Dzieje Katowic 1299 – 1990″; będzie o niej mowa innym razem.
Wystawa wnętrz mieszczańskich to dwa mieszkania, urządzone w kamienicy mieszczańskiej – a zatem w naturalnym miejscu, w którym się znajdowały. Pierwsze z nich, to mieszkanie zamożnaego mieszczaństwa (około 250 m kwadratowych!), drugie – mieszczaństwa średniozamożnego. Obydwa mieszkania mają układ amfiladowy, czyli taki, w którym z jednego pomieszczenia wchodzi sie po kolei do drugiego. Na samym końcu mieszkania znajduje się sypialnia, która z przedpokojem łączy korytarz. Korytarz oddziela takze pokoje od kuchni. Kuchnia w takim mieszkaniu, podobnie zreszta jak sypialnia – znajdowała się od podwórka. Kuchnia – dlatego, że nie pełniła funkcji reprezentacyjnej, i najczęściej przebywała w niej służba. Sypialnia – aby hałasy z ulicy nie zakłócały nocnego odpoczynku mieszkańcom kamienicy.
W mieszkaniu zamożnego mieszczaństwa, o którym będzie dziś głównie mowa znajdują się kolejno: przedpokój, salon – w którym urządzano bale, buduar, jadalnia, gabinet pana domu, pokój dziecięcy, sypialnia, oraz oczywiście łączący te pomieszczenia korytarz. Pierwotnie w oryginalnym mieszkaniu znajdowała się oczywiście także kuchnia, tę jednak zobaczymy dopiero w mieszkaniu mieszczaństwa średniozamożnego.
Mieszkania mieszczańskie w MHK zawierają niesamowitą liczbę ciekawostek. Zacznijmy od początku, pozostając dalej w mieskzaniu zamożnego mieszczaństwa.
W każdym pomieszczemiu znajduje się zegar. Świadczy to o szacunku dla czasu włąsnego i cudzego. W salonie zobaczymy liczne secesyjne przedmioty, między innymi albumy pełne starych fotografii, które przeglądano przy okazji spotkań towarzyskich, secesyjne ramki, secesyjny termometr i oczywiście zegar. Jednym z najciekawszych elementów salonu jest żardiniera architektoniczna, oddzielająca wykusz od reszty pomieszczenia. Na przyjęciach można było udać się na rozmowę w kameralną przestrzeń za żardinierę, zyskując w ten sposób odrobinę intymności.
W jadalni, obok instrumentu klawiszowego z prawdziwymi secesyjnymi nutami na pulpicie (w przepięknych czerwono-niebieskich okładkach) znajduje się prawdziwa perła - skrzynia wianna, tzw, cassapaca rzeźbiona w scenki z bajek braci Grimm. Mamy na niej scenkę z “Czerwonego Kapturka”, “Królewny Śnieżki i siedmiu krasnoludków” oraz “Kopciuszka”. Płaskorzeźba na skrzyni jest także dość dyskretna, szczęśliwie zwrócił mi na nią uwagę przewodnik przy jednej z wizyt w muzeum.
W jadalni, obok przepastnych kredensów i licznych secesyjnych naczyń, na ogromnym stole znajduje się prawdziwy unikat – bigośnica podgrzewana olejowo. To metalowe, owalne naczynie na nóżkach. Nie sposób łatwo domyślić się jego przeznaczenia, dobrze, że swoją pomocą służą przewodnicy.
W pokoju dziecięcym zobaczymy miedzy innymi ławkę do odrabiania lekcji w domu. Jasną, wycinaną w delikatny wzór roślinny.
W przedpokoju zachował się oryginalny dzwonek na służbę. Przyciski na dzwonku to numery pomieszczeń, dzięki temu służący od razu wiedzieli, do którego pomieszczenia powinni się udać.
Muzeum posiada także oryginalne secesyjne firany i zasłony. Zachwycają bogactwem i misternością zdobień.
Pokój dziecinny. Fot. Marta Kieszniewska. Pozuje: Magdalena Niewiadomska.
Na ścianie: obraz przedstawiający św. Barbarę, patronkę górników. Na secesyjnie zdobionym piecyku stoi czajnik. Obok na szafce widzimy przybory toaletowe, między innymi uroczą szczotkę z miękkim włosem do czesania dzieci.
Podobną (tylko naturalnie nowszą, z lat 80.) chowa w domu na wieczną pamiątkę autorka Waszego blogu.
Pokój dziecinny. Fot. Marta Kieszniewska. Pozują: Hanna Baron (z lewej), Magdalena Niewiadomska – autorka (z prawej). Na zdjęciu widzać między innymi rowerek, wózek dla lalek w stylu lat 30/40. XX w., domek dla lalek oraz fragment wspomnianej wyżej ławki do odrabiania lekcji w domu. Na ścianach wiszą obrazy pochodzące zarówno z XIX, jak i XX wieku. A także charakterystyczna dla Śląska fotografia – pierwszoklasista z tytą, czyli papierowym stożkiem pełnym cukierków.
Zdjęcie pochodzi ze strony: http://www.mhk.katowice.pl/
Eksponaty zgromadzone w mieszkaniu pochodzą z różnych lat, i nie stanowią wyposażenia jednego mieszkania. Ekspozycję urządzono z przedmiotów zbieranych przez lata, aby stworzyć przestrzeń, jaka prawdopodobnie mogła w Katowicach niegdyś istnieć. Eksponaty na wystawę zbierano już w latach 80., została jednak stworzona dopiero po transformacji ustrojowej – wcześniej uchodziła ponoć za zbyt burżuazyjną, i muzeum nie mogło uzyskać pozwolenia na udostępnienie jej zwiedzającym.
—————————–
Polecam:
Muzeum Historii Katowic – oficjalna strona muzeum.
Wnętrza mieszczańskie – zakładka na stronie MHK poświęcona tejże ekspozycji.
W kamienicy mieszczańskiej: codzienność i odświętność. tekst: Maria Krysiak; fot. Andrzej John; [oprac. graf. kat. Barbara Grabska-Widera]. Katowice: Muzeum Historii Katowic, [1991]. – książka, której standardy edytorskie odbiegają znacznie od współczesnych, interesujący tekst jednak rekompensuje wszystko.
Magdalena
